Chi Cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn, Phó Chánh Thường trực Văn phòng điều phối nông thôn mới thành phố Hà Nội Ths Nguyễn Văn Chí đã có cuộc trao đổi xung quanh nội dung này.
- Thưa ông, hoa, cây cảnh đóng vai trò quan trọng trong phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới, cảnh quan đô thị, Hà Nội đã ưu tiên phát triển cây trồng này để mỗi một địa phương là một miền quê đáng sống?
- Đúng vậy, đến nay, toàn thành phố có 368/382 xã đạt chuẩn nông thôn mới và 29 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Có thể nói sau 10 năm xây dựng nông thôn mới, diện mạo nông thôn Hà Nội đã đổi thay rõ rệt, thu nhập của người dân ngày càng nâng cao, hạ tầng cơ sở vật chất kỹ thuật được đầu tư đồng bộ, đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh và sinh hoạt của người dân. Các thiết chế văn hóa được duy trì phát triển, đặc biệt cảnh quan môi trường đã được cải thiện đáng kể, các đường hoa, cây xanh, tranh bích họa đang được người dân quan tâm và mở rộng để mỗi một địa phương là một miền quê đáng sống là lựa chọn để người dân Thủ đô và du khách thập phương đến tham quan du lịch, trải nghiệm, thưởng ngoạn.
Với những ưu thế vượt trội, ngành Nông nghiệp Hà Nội đã tham mưu thành phố ban hành danh mục sản phẩm nông nghiệp, các ngành hàng, sản phẩm nông nghiệp quan trọng cần khuyến khích, ưu tiên hỗ trợ thực hiện liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ sản phẩm, trong đó xác định rõ hoa, cây cảnh là sản phẩm chủ lực. Sự phát triển sản xuất hoa, cây cảnh của Hà Nội không những giải quyết việc làm cho hàng vạn nông hộ, còn đóng góp không nhỏ vào GDP của ngành Nông nghiệp Hà Nội. Đáng nói ngành nghề này còn góp phần không nhỏ vào việc chuyển dịch cơ cấu cây trồng, cơ cấu kinh tế, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh.
- Trong nhiều lần đăng đàn tại các hội nghị triển khai các nhiệm vụ về xây dựng nông thôn mới, ông đều khẳng định, Hà Nội có nhiều tiềm năng trong phát triển sinh vật cảnh nói chung và phát triển hoa, cây cảnh nói riêng?
Sản xuất hoa lan hồ điệp theo hướng công nghệ cao tại Hà Nội
- Nền sản xuất nông nghiệp của Hà Nội đã có sự gắn bó chặt chẽ giữa nông nghiệp - công nghiệp - thị trường. Nông dân Hà Nội, nhất là các nghệ nhân trong lĩnh vực sinh vật cảnh đang sản xuất ra nhiều sản phẩm có hàm lượng văn hóa, khoa học cao và có sự góp mặt của nhiều trí thức. Bên cạnh những cơ chế, chính sách hỗ trợ của thành phố, Hà Nội còn là trung tâm khoa học công nghệ hàng đầu của cả nước, đây là lợi thế rất lớn để phát triển sản xuất hoa, cây cảnh. So với các địa phương khác, thú chơi hoa cảnh, cây cảnh xưa và nay đã thấm sâu vào đời sống của người dân Hà Nội nên nhu cầu tiêu dùng hoa, cây cảnh cũng tăng lên nhanh chóng kéo theo diện tích trồng hoa, cây cảnh của Hà Nội cũng tăng mạnh từ 5.484ha năm 2015 lên 7.960ha năm 2020. Cơ bản trên 70% diện tích được trồng tập trung điển hình là ở các quận, huyện: Bắc Từ Liêm, Mê Linh, Tây Hồ, Đan Phượng, Thường Tín. Nhiều mô hình ứng dụng công nghệ cao trong trồng hoa lan hồ điệp, hoa lan VAR, với các tiến bộ mới về giống, quy trình chăm bón, hệ thống dinh dưỡng khoáng, tự động, ánh sáng và nhiệt độ được điều chỉnh, năng suất cây trồng ở đây đạt khá cao bước đầu đem lại hiệu quả kinh tế cao. Giá trị sản xuất bình quân đạt từ 0,5-1,5 tỷ đồng/ha/năm, nhiều mô hình đạt từ 1,3 đến 2,2 tỷ đồng/ha/năm...
Với lợi thế là “Đất trăm nghề”, Hà Nội có 1.350 làng nghề và làng có nghề với 47 nghề trong tổng số 52 nghề truyền thống của cả nước. Đến nay, thành phố đã công nhận được 313 làng nghề, làng nghề truyền thống trong đó có 11 làng nghề, làng nghề truyền thống về hoa, cây cảnh gồm: Làng nghề sinh vật cảnh thôn Cơ Giáo; làng nghề sinh vật cảnh thôn Xâm Xuyên; làng nghề hoa cây cảnh Nội Thôn (huyện Thường Tín); làng nghề hoa, cây cảnh Hạ Lôi; làng nghề hoa, cây cảnh Liễu Trì; làng nghề hoa Đại Bái (huyện Mê Linh); làng nghề cây cảnh hoa giấy thôn Phù Đổng (huyện Gia Lâm); làng nghề truyền thống hoa Tây Tựu (quận Bắc Từ Liêm); làng nghề trồng quất cảnh xã Tàm Xá (huyện Đông Anh); làng nghề truyền thống hoa đào Nhật Tân; làng nghề truyền thống quất cảnh Tứ Liên (quận Tây Hồ).
- Thưa ông, bên cạnh những kết quả đạt được thì sự phát triển của ngành hoa, cây cảnh của Hà Nội vẫn chưa tương xứng với vị thế, tiềm năng?
- Mặc dù hiện nay, sản lượng và thu nhập từ hoa cây cảnh đều tăng, tương lai không xa sẽ là một ngành sản xuất nông nghiệp nhiều tiềm năng, góp phần quan trọng công cuộc tái cơ cấu trồng trọt phát triển làng nghề, xây dựng nông thôn mới của Hà Nội, nhưng thực tiễn còn đang có những hạn chế nhất định kìm hãm sự phát triển. Khó khăn bất cập đó là: Suất đầu tư cho hoa, cây cảnh ứng dụng tiến bộ kỹ thuật mới, công nghệ cao thường là lớn xong việc tiếp cận chính sách vay vốn còn gặp nhiều khó khăn như cây cảnh chưa có đơn vị định giá để làm tài sản thế chấp nguồn vốn vay các ngân hàng thương mại. Trước đây, có những thời điểm cây cảnh lên ngôi, Hà Nội xuất hiện nhiều nông hộ triệu phú, tỷ phú. Thị trường cây cảnh thời điểm này chưa sôi động lắm nhưng thị trường hoa lan VAR hiện rất sôi động song vẫn còn có nhiều cách nhìn trái chiều nhau từ các nhà quản lý, khoa học, và các đơn vị truyền thông. Việc thổi giá, lừa đảo thường xuyên xuất hiện trên mạng xã hội làm mất định hướng và niềm tin của người tiêu dùng và lao đao cho các nhà vườn sản xuất kinh doanh chân chính.
Người dân tăng thu nhập nhờ trồng hoa áp dụng công nghệ cao
Các chính sách từ trung ương đến thành phố đều có xong áp dụng vào thực tiễn còn gặp nhiều khó khăn bất cập cụ thể như chính sách về ứng dụng công nghệ cao chưa thực hiện được, hỗ trợ cho các chủ thể sản xuất hoa, cây cảnh chủ yếu đang thực hiện theo Nghị định 83/2018/NĐ-CP ngày 24/5/2018 của Chính Phủ về mô hình khuyến nông nên chưa tạo được đột phá để tạo giá trị gia tăng cao. Hỗ trợ cho các làng nghề hoa cây cảnh cũng chỉ mới tập trung vào công nhận làng nghề, làng nghề truyền thống. Công tác quy hoạch vùng sản xuất cây xanh, cây công trình và hoa cây cảnh để thành một ngành kinh tế sinh thái còn nhiều địa phương chưa quan tâm và chú trọng. Chưa có hệ thống văn bản pháp lý đồng bộ tạo hành lang để phát triển ngành kinh tế sinh thái hoa, cây cảnh...
- Từ thực tiễn trên, ông có đề xuất, kiến nghị gì để thu hút sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành có liên quan nhằm thúc đẩy hoạt động sản xuất hoa, cây cảnh trở thành ngành kinh tế sinh thái giá trị cao, góp phần xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh?
- Thành ủy Hà Nội (khóa XVII) đã ban hành Chương trình số 04-CTr/TU về "Đẩy mạnh thực hiện hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành Nông nghiệp và phát triển kinh tế nông thôn, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân giai đoạn 2021-2025". Chương trình này với nhiều nét mới hướng tới mục tiêu phát triển mạnh mẽ hơn nữa "tam nông" (nông nghiệp, nông dân, nông thôn). Trong đó chỉ tiêu phấn đấu đến năm 2025 thành phố hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới. Có 100% các huyện, các xã đạt chuẩn nông thôn mới; 20% số huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; 40% số xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; 20% số xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. Tăng diện tích hoa, cây cảnh đạt từ 8.500 ha đến 9000ha. Đẩy mạnh phong trào trồng cây xanh phân tán cây ven đường giao thông lên 8 đến 10m2/người. Quy hoạch phát triển làng nghề và kế hoạch bảo tồn phát triển làng nghề, ngành nghề nông thôn nhằm phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các địa phương tạo điều kiện để các làng nghề tổ chức sản xuất kinh doanh và xúc tiến thương mại, làng nghề phát triển tốt sẽ gắn kết với du lịch nông thôn, du lịch trải nghiệm.
Để phát triển hoa, cây cảnh nói chung cũng như đạt được mục tiêu của Chương trình số 04-CTr/TU của Thành ủy, theo tôi, thời gian tới, Bộ NN&PTNT cần phối hợp các tỉnh, thành phố rà soát những chính sách liên quan đến phát triển hoa, cây cảnh để bổ sung, chỉnh sửa, tháo gỡ những nút thắt trong thực hiện chính sách ở cơ sở nhằm ban hành cơ chế, chính sách tạo bước đột phá thúc đẩy phát triển ngành hoa, cây cảnh. Thành phố Hà Nội chỉ đạo các sở, ngành và UBND cấp huyện làm tốt công tác quy hoạch, bố trí nguồn lực để phát triển ngành hàng hoa, cây cảnh là mũi nhọn và chủ lực của địa phương trong phát triển kinh tế, cải tạo môi trường nhằm thiết thực phục vụ chương trình nông thôn mới và phát triển đô thị.
Về phía các hội, hiệp hội ngành hàng hoa, cây cảnh cần phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp để định giá hoa cây cảnh, gắn mã vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, thiết lập bản đồ số về hoa, cây cảnh để minh bạch thông tin và phục vụ công tác quản lý và giám sát. Các hội, chi hội và nghệ nhân tham vấn cho đơn vị quản lý nhà nước của địa phương trong chiến lược phát triển ngành hàng hoa, cây cảnh; tham mưu bộ tài liệu đào tạo nghề cho lao động và khuyến khích các nghệ nhân, nhà quản lý tốt để đào tạo nghề, truyền nghề cho người lao động.
Tôi cũng rất mong các đơn vị thông tấn báo chí của trung ương và địa phương quan tâm đến tuyên truyền ngành hàng hoa, cây cảnh trên cơ sở tôn chỉ mục đích thúc đẩy phát triển ngành hàng nhằm thực hiện có hiệu quả chương trình xây dựng nông thôn mới và phát triển đô thị.
Trân trọng cảm ơn ông!
